जेज्वीत विद्यार्थी तॉमास स्टीवन्स २४ ऑक्टॊबर १५७९ इस्वेंत गॉंया (आतांचे पोर्ने गॉंय) जेज्वीतांच्या सां। पाव्लू कोलेजींत पावलो. भाराताक आय्ललो तो प्रथम ब्रिटीष नागरीक न्हय. ताच्ये आदीं हेर ब्रिटीष नागरीक भारताक आयल्यात.
बाप स्टीवन्सान गॉंयच्या लोकाक सम्जूंचे खातीर कोंक्णी उत्रां भर्सून मराठी भाशेंत ईiscurso sobre a vinda de ॡesus इhristo nosso दalvador so कundo (जेजू क्रिस्त आमच्या सोड्वणदाराचें संसारांत येणें हाची शिकव्ण) नांवांचो पद्य गृंथ रॉमी लिपीयेंत बरयलो. त्या काळार गॉयांत जेज्वीतांच्या छाप्खान्यांत छाप्लेल्या सर्व दॆशी पुस्तकांक पोर्तूगेज भाशेंत नांव दिंव्ची रिवाज आसल्ली. त्या वेळार त्या गृंथाचें नांव क्रिस्ता पुराणा अशें नातल्लें. क्रिस्ता पुराण हे नांव कोणें आनी केद्नां दिलां हाची माहेत आमकां ना. ईiscurso हाची तिस्री आवृत्ती १६५४ वर्सा छाप्ली. ती छापूंक पर्वण्गी दिल्ल्या पत्रांत पुराण असो उल्लॆक आसा. आतां ईiscurso पुस्तक क्रिस्त पुराण ह्याच नांवान फामाद जालां. क्रिस्त पुराण १६१६, १६४९ आनी १६५४ वर्सांनी तीन पावटीं रॉमी लिपियेंत गॉयांत छाप्लें, तरी आज संसारार ताची छाप्लली एकच एक प्रती पळेंवंक मेळाना. चव्ती आवृत्ती १९०७ वर्सा मंग्ळूरांत जे.एल.सल्डाना हाणे हात प्रतीयांच्या आदारार रॉमी लिपीयेंत छापलें. १९५६ वर्सा प्रसाद प्रकाशन, पूणे, हाणीं शांतराम भंडेलू हाणें दॆवनागरी लिपीयेंत लिपियंतर करून संपादीत केल्ली पांच्वी आवृत्ती छापली. हाच्यो प्रतीयो मोलाक घेवंक मेळनांत. १९९६ वर्सा पोप्यूलर प्रकाशन मुंबयी हाणीं जेज्वीत पाद्री करिदाद द्राग, जे.स. हाणे दॆवनागरी लिपीयेंत लिप्यंतर करून संपादीत केल्ली सवी आवृत्ती उज्वडाक हाड्ली. २००९ वर्सा ज्यॉती पब्लिकॆशन, बेंग्ळूर हाणीं सालेशीयन पाद्री नेल्सन फाल्कांव हाणें दॆवनागरी लिपीयेंत लिप्यंतर करून संपादीत केल्ली सात्वी आवृत्ती उजवाडाक हाड्ली. आतां सवी आनी सात्वी आवृत्त्यांच्यो प्रतीयो मॉलाक मेळ्टात.
सोळाव्या शेक्ड्यांत गॉयांत लॊक कोंक्णी उलयतालो, पूण बरयताना मराठी भास वापर्तालो. त्या काळार साहित्य चडशें पद्य रूपार आस्तालें. हाका लागून गॉयांत जेज्वीत आनी फ्रानसिस्कन मिशनरिंनी पद्य मराठींत आनी गद्य कोंकणींत बरयलें. क्रिस्ता पुराण मराठी `ओवी काव्य’ शैलीर बरयलां. आज गॉयांत क्रिस्तांव लोकाक क्रिस्ता पुराणाची व्हड्लिशी वळक ना. कर्नाटकांत आम्च्या म्हालघड्यांक ताची वळक आस्ली आनी ताचें वाचप आनी गावाप कांय मानॆस्त कर्ताले. देकीक, कुंदापूर इगर्जेंत म्हजो पण्जॉ ग्रेगरी कार्वाल, भागेवंत हफ्त्यांत इगर्जे मूकार घाल्ल्या माट्वांत जम्लेल्या लोकाक क्रिस्त पुराण गाव्न ताचो अर्थ कोंक्णींत सांग्तालो. आतांच्ये पिळ्गॆक क्रिस्ता पुराणाची वळक ना.
बा। स्टीवन्सान कोंक्णींत बरय्ललें दोतोर्नीचें पुस्तक ईoutrina इhristam १६२२ वर्सा रशॉल सेमिनरींत आस्लल्या जेज्वीतांच्या छापखान्यांत छाप्लें
बा। स्टीवन्सान पॉर्तूगेज भाशेंत बरय्ललें व्याकरण अrte de एingoa इanarim १६४० वर्सा जेज्वीत पाद्री दियॊग रिबेरीन गॉयांत रशॉल सेमीनरींत आस्लल्या छापखान्यांत छाप्लें. भारतीया भासांनी छाप्लल्या व्याकरणां बितर हें कोंक्णी व्याकरण पय्लें. हो मान आमच्ये भाशेक बा। स्टीवन्साक लागून फावो जालो.
बा। स्टीवनसान कोंकंणी आनी मराठीचो वाव्र कर्ताना गॉंयच्या रशॉल सेमिनरींत रेक्टर जावन, मड्गांव, बाणाव्ली, नावेलीं आनी दक्षीण गॉंयच्या हेर फिर्गजांनी विगार जावन ४० वर्सां सेवा दिल्या. १५७९ वर्सा गॉयां आय्ललो बा। स्टीवन्स आपल्या मांय गांवाक पाटीं वचानास्तं आतां पोर्न्या गॉंया बॉम जेजू (बरो जेजू) इगर्जे कुशीन आस्च्या जेज्वीत घरांत १६१९ वर्सा सर्लो. ह्या महान विद्वांस जेज्वीत बरवप्याची जल्माची आनी मरणाची तारीक मेळाना. ताणे केल्ल्या कोंक्णी मुळाव्या वाव्राचेर आधारून हे मिशनरींनी कोंक्णी वाव्र फूडें व्हेलो आनी फकत तॉंडार आस्लेल्ये कोंक्णीक लिखीत भाशेचो दर्जो मेळोवन दिलो.
-प्रताप नाय्क जे.स., पण्जी-गॉंय
