तीन दीसथावन लुविसाचें मोडें मोर्गांत आसा म्हळ्ळें आयकाल्लें हांवें. लुविसाचो पूत शिलू आनी सिलवेसटर म्हजेलागीं एदोळ तीनपावटीं आयिल्ले. “फादर कितें पूणयी करा. अशें पप्पाक आमी कितले दीस म्हण मोर्गांत दवर्चें?”
म्हजी आडकळ बिल्कूल नातल्ली. एक सासेर्दोत जावन आनी तेंय हे फिर्गजिचो विगार जावन फिर्गजिचो मनीस मोर्ताना ताची कूड मात्येक पावोंवची म्हजी जवाब्दारी तें हांव जाणा. आनी लुविसाची कूड मात्येक पावोंवच्याखातीर हांव¬ू तयार आसल्लों. पूण सगळे फिर्गजीक फिर्गजच विरोद आसल्ली.
हांव ह्याच वर्सा वर्ग जावन हे फिर्गजीक आयिल्लों. जायित्तें आयकाल्लें हांवें हे फिर्गजी विश्यांत. हांगा आयिल्लो खंयचो विगार¬ू समादानान गेल्लो ना. चडताव आवदे पयलेंच ते वर्ग विचार्ताले. बिस्पान म्हाका विचार्ताना हांवें साद्य तर आनएक फिर्गज पळेया सायबानो म्हळ्ळें. पूण हांव तर्नाटो जाल्ल्यान म्हाका चडीत विंचणूक कर्चें स्वातंत्र नातल्लें आनी कावजेणेनंच हांव आयिल्लों. येवन आतां दोन मयने जातात. आनी दोन मयन्यांनी हें पयलें मोर्न आनी पयल्या मोर्नाकच हजार विग्नां!
दोन दिसां आदीं उपाद्यक्ष वल्ली आयिल्लो. ताचे सांगाता गोवळीक परिशदेचे आनी दोग सांदे, स्ट्यानी आनी जोर्जी.
वल्लीन उलवपाक सुर्वात घाल्ली: “फादर, लुवीस सरला; काळीज रावोन म्हळ्ळें आयकालें. ताचें मोर्न हे फिर्गजिंत बिल्कूल जावंक नजो. ही फकत म्हजी अबिपराय न्हय. चडताव सगळी फिर्गजच हाका सहमत आसा.” वल्लीन म्हजे मुकार थोडीं कागदां पातळायलीं. हांवें वयल्याबार पळयलें. कुटमांच्यो दसकत्यो. पानां पर्तिताना दोनशीं वीस कुटमांच्यो दसकत्यो आसल्ल्यो.
हांवें जाय म्हणंच जाप दीवंक घळाय केली. कितें सांगचें म्हण मतिंत चिंतां म्हळ्ळ्याचो जोप तांकां जावंक नजो म्हण भेश्टेंच दसकत्यांचेर नाजूक रितीं दीश्ट भोंवडावंक लागलों.
“फादर, आमी कोणाचेरयी दबाव घालुंक ना. तशें दसकत्यो जमंवची गर्जयी आमकां नातल्ली. पूण तुमी हांगा नवेच आयल्यात आनी आजून तुमी फिर्गज कुटमां जाणा जावनंच आसात देकून आमी अशें दसकत्यो जमयल्यो. जाय तर तुमी एक भोंवाडो काडन ह्याविशीं चडीत जाणा जाव्येत,” वल्ली पर्तून उलयलो.
“ना वल्ली, तुमी ह्यो दसकत्यो दबाव घालन जमो केल्यात म्हण हांवें चिंतुंक ना. तशें लुविसाविशीं हे फिर्गजीक येंवच्या पयलेंथावनंच हांव जाणा जालां. तो विशय न्हय. पूण तशें म्हण ताका माती आडावंक जातावे वल्ली?” हांवें कागदां वयली दीश्ट तांचेर घुंवडावन विचारलें.
“फादर,” स्ट्यानीन तोंड सोडलें. “हे फिर्गजीक आज सगळे दियेसेजिंतच भारीच पाड नांव आसा. हाका प्रमूक कारण लुवीस आनी ताचे थोडे चेला. एक क्रिसतांव जावनयी अनबावाडत्याबरी तो जियेला. मीस, साक्रामेंत ताणे केदाळा घेतल्ले कोणयी नेणा, तें सोड्यां. पूण हे फिर्गजिंतल्या खंयच्या विगाराकयी समादानान जियेवंक ताणे सोडुंक ना. तो एक वकील म्हणोन आयिल्ल्या चडताव विगारांचेर क्षुल्लक कारणां खातीर केजी वयर केजी घाल्यात ताणे आनी भेश्टेंच आपेÇ्ल राजकीय रुबाव दाकयला. कानूना दिश्टीन केदनांयी जिकचें ताका साद्य जालां, पूण तशें कर्न हे फिर्गजिचें समादान पिड्ड्यार केलां ताणे. आसों. पूण ताणेंच एकपावटीं हेच फिर्गजिच्या जुंता वेळार उचारल्लीं उत्रां तुमी आयकाल्लीं तर तुमिंच ओप्ते आसल्ल्यातकी ताका हांगाची माती फावो न्हय म्हण…”
हांव दोळे सोडन तांकां पळेतालों. म्हजे मुकार बसल्ले मानाय बरे मनीस, नितिचे आनी लोकामोगाळ म्हळ्ळें म्हाका गमल्लें. तितलें मात्र न्हय फिर्गजिंत तांकां बरो मान आसल्लो आनी खंयच्या काऱ्याकयी सदां मुकार आसचे वेक्ती ते. पूण लुविसाविशीं मात्र तांचो निर्दार खरो आसल्लो म्हळ्ळें म्हाका नक्की जाल्लें.
आतां उलंवची सर्ती जोर्जिची: “तीन वर्सां आदली गजाल फादर. इगर्जेंत जुंत दवरल्लो तेदाळाचो विगार बा| मान्वेलान. विशय सिमिसत्रेविशीं. थोड्यांची अबिपराय म्हळ्यार सिमिसत्रेचो जागो उणो देकून कुटमांनी जागो अमानत कर्न सरल्ल्यांक फेÇंड बांदची रिवाज सोडिजे आनी अशें चडीत जागो उर्ता इत्यादी. पूण मागीर थोड्यांची अबिपराय, फेÇंड बांदचें म्हळ्यार फकत एकल्याक मात्र तांतूं पुर्चें म्हण न्हय, कुटमांत मेल्ल्या सगळ्यांक त्याच फेÇंडांत पूऱ्येत जाल्ल्यान जागो विबाड जांवचें सवाल ना; मात्र न्हय सरल्ल्या कुटमांच्या सांद्यांक गवरव दिंवचो एक भावनात्मक आनी सुक्षीम विशय जाल्ल्यान कोणाक तांक आसा तांकां फेÇंड अमानत करुंक आवकास कर्न दीजे. अशें चर्चा चलोनंच आसल्ली. आनी तेदाळा ऊटल्लो लुवीस…”
मुकली काणी उपाद्यक्ष वल्लीन मुंदरिली. “फादर, सांगोन सांगोन लुवीस एक वकील. तो उलयताना सादारण कोणेंय ताचेलागीं दबासुंचें असाद्य. तो कितें म्हणालो जाणांतगी? `‘फेÇंड अमानत कर्चें, फेÇंड बांदचें.. मेल्या उपरांतयी ह्या पयशांच्या दंद्याथावन आमकां सुटका नांगी? सर्व बंद करा हें, फेÇंड अमानत कर्चें बीसनेस. तुमी विगारांनी मेल्ल्यांक सिमिसत्रेंत पुर्च्याकयी इलेकट्रीक उज्यांत हुल्पोंक पेÇ्रीत्साह दीजय’’.
बा| मान्वेल भारीच सोसणिकायेचो मनीस. ताणे लुविसाक सांगलें, “पळे लुवीस, तुवें सांगच्यांत राजांव ना म्हण न्हय. पूण कोणेंयी मोर्ताना तांच्या कुटमाच्यांचेर मोर्णाचे रिवाजेविशीं दबाव घालुंक जायना. हो एक भावाडताचो आनी सिंतिमेंताळ विशय.’’
`तितलें म्हळ्ळ्याक लुविसान ताळो आनिकी व्हड केलो. `‘कसलो भावाडत, कसलीं सिंतिमेंतां? तुमकां पयशे करुंक आनएक वाट म्हणा. तुमच्या सासेर्दोतांच्या असल्या भिकाड्डेपणानंच आज आमचे समडतेक पाड नांव आयलां. हांव मोर्ताना, म्हाका नाका तुमची माती, म्हाका नाका तुमची सिमिसत्र’’.
“व्हय फादर, तशें सगळे फिर्गजी मुकार आपणाक हांगाची माती नाका म्हण जाहीर केल्ल्या लुविसाक आमचे फिर्गजिची माती बिल्कूक नजो फादर. आनएक विशय तुमकां सांग्तां. ह्या मनशान तुमच्या पयलें आयिल्ल्या दोगां विगारांचेर केजी घाल्यात. बा| मान्वेला वयर, फिर्गजिचो जागो अक्रम रितीं भितर घालन दंदो केला म्हळ्ळी केज तर, ताच्याकी पयलेंच्या बा| आबेलाचेर गोवळीक परिशदेच्या चुनावांत अक्रम घडलां आनी संविदानीक रितीन चुनाव चलोंक ना म्हळ्ळो आरोप मांडून आनएक केज घाल्या. ह्यो केजी आजून चलोन आसात. तितलें मात्र न्हय, फिर्गजिंतल्या सबारांची भुंय ताणे अन्यायान कोर्ट, केज म्हण लुटल्या फादर. इतलें पूरा केल्ल्या मनशाक हांगा मात्येक पावयल्यार लोकाक लोक उल्टो रावात. कित्याक विशय भारीच गंबीर हो. पूण ताणेंच सांगल्ल्याबरी ताका इलेकट्रीक क्रिमेटोरियमांत हुल्पावंक ताच्या कुटमाक सांगा. कोणाकच वायट भोगचें ना.”
हांव घड्येक चिंतुंक पडलों. असलो एक समस्सो फूड कर्चो हांवें हेंच पयिल्ले पावटीं. एक मेट चूक काडल्यारयी परिगत पुर्ती वायट रावता तें खंडीत. तशें म्हण कसलो तरी निर्दार तुरंत घेना तरयी परिगत सुदार्ना म्हळ्ळेंयी सत.
थोडें चिंतल्या उपरांत हांवें जाप काडली: “तुमी सांगल्लें हांव मांदतां. लुवीस सगळे फिर्गजिचेर उल्टो रावला आनी विगारांचेर भेश्टेंच ताणें अपराद मांडल्यात आनी ह्या वर्वीं ताका हांगा माती दीवंक नजो… तुमचो वाद एके दिश्टीन सार्कोच. तेंयी सगळी फिर्गज विरोद आसा म्हळ्ळेंयी हांव मांदतां. ताच्याकी चड कर्न जर हांवें लुविसाचें मोर्न हांगा केलें, सगळी फिर्गजच म्हजेर उपराटतेली तेंयी हांव जाणा. पूण हाका सर्व पऱ्यार तुमी सांगचे तितलो सलीस म्हण हांव चिंतिना. तो आतां सरला, मेल्ल्या मनशान जीव आसताना कसलीं कसलीं नाकारी कामां केल्यांत त्या विशीं तो मेल्या उपरांत गुमान दीवंक नजो, ताका भोगशिजे इत्यादी इत्यादी हांव हांगासर उलयना. पूण कानूनाचे दिश्टीन पळेया: लुवीस कायद्या प्रकार हे फिर्गजिचो लायीक. ताणे अन्वाल थोड्या वर्सांथावन बांदुंक ना जावंक पुरो, पूण फिर्गजेच्या रिजिसटरांत ताचें नांव आजून आसा; ताचें आनी ताच्या कुटमाच्या सांद्यांचीं नांवां बावतिस्माच्या रिजिसटरांत आसात आनी तो कानूना प्रकार एक क्रिसतांव आनी हे फिर्गजेचो सांदो. फिर्गजेच्या सांद्याक आमी माती चुकयल्यार कानूना दिश्टीन आमी चुकिदार जातांव. फाल्यां सकाळीं ताच्या भुर्ग्यांनी केज घाली तर हे फिर्गजिचो मुकेली जावन हांवें अनावशें लपड्यांत पडाजे पडतलें.
“ताच्याकी चड कर्न हे ओट्टारे वाडावळेची आनएक कूस पळेया. व्हय लुविसान हे फिर्गजीक केल्ल्या बरेपणाच्याकी चड अन्याय केला. हांव तें ओप्तां. तशें म्हण एका क्रिसतांव मनशाक ताचेच फिर्गजिंत माती मेळना तर ओट्टारे क्रीसती समुदायाकच हो एक उणेपणाचो विशय जावन वर्तवतलो. हांवें अशें मरण पावल्ल्या कातोलिकाक खंयचेय फिर्गजिंत माती चुकयिल्ली एदोळ आयकोंक ना…”
थोडो वेळ थंयसर मावन विसतारलें. हांवें सांगल्लें तांकां अर्त जालें म्हण भोगलें म्हाका. तरिकी तांकां तितले सलीसायेन समादान जांवचें असाद्य म्हण म्हाका कळल्लें. लुविसान हे फिर्गजिच्या लोकाक आनी विगारांक अनावश्य, अर्त नातल्ल्या अराजांवीक हग्यान दुकयलां म्हळ्ळ्याची गुमानी म्हाका आसल्ली.
“फादर,” वल्ली उलयलो. “तुमी सांगल्लें सार्कें व्हय. पूण फिर्गजिचो लोक ओपेÇ्चना फादर. लोक उपराटतलो. कानूना दिश्टीन ताका माती नेगारुंक जायना म्हण तुमी फाल्यां ताका माती दीवंक वेशात तर, हांगासर व्हडलो गलाटो जावन प्रतिभटन जांवची साद्यताय आसा. मागीर पेÇलिसांचे सुपार्देंत कशेंय लुविसाचें मोर्न जातेलें म्हण्यां, पूण तितल्यार हे फिर्गजिचें नांव आनिकी चड घाणतेलें, पत्रांनी नाका जाल्लें छापून येतेलें. देकूनंच हांवें म्हणचें खंयच्याकी दर्वडोन आमी निर्दार घेवंक नजो..”
ताणे सांगच्यांत राजांव आसल्लें. फिर्गजिच्या लोकाक निश्टूर जावन हांवें कसलोय दर्वड्याचो निर्दार घेवंक साद्य नातल्लें. तशें म्हण एका फिर्गजगाराक इगर्जेची हक्काची माती आडावन ताच्या कुटमा मुकार आनी चड कर्न म्हज्याच कोशेडदा मुकार गुन्यांवकार जांवचें म्हाका बरें दिसानातल्लें.
थोडें चिंतल्या उपरांत, थोडो वेळ दिया, चडीत ह्या विशीं आटवन निर्दार घेव्यां म्हण सांगोन हांवें त्या तेगांय मानेसतांक कशेंय पाटीं धाडल्लें.
त्या उपरांत आतां हो तिस्रो दीस. निर्दार आजून हांवें घेवंक नातल्लो. ह्या मदें सरल्ल्या लुविसाचो पूत तीन पावटीं म्हाका मेळोंक आयिल्लो. पयिल्ले पावटीं येताना तो सोसणिकायेचो आनी खाल्त्या जिनोसाचो म्हण हांवें चिंतल्लें.
“हांव जाणा फादर, म्हज्या पप्पान चूक केल्या,” ताणे म्हळ्ळें. “तशें म्हण ताका मेल्या उपरांतयी अशें शिक्षा दिंवची सार्कें म्हण दिसाना. तो आतां सरला जाल्ल्यान ताचे सवें सर्व मुगदाता. ताणे घाल्ल्यो केजियी नुल्ल जातात. ताचेद्वारीं फिर्गजीक कळंक आयलां तेंयी हांव मांदतां आनी जाय तर सर्वां मुकार माफी मागोंकयी हांव तयार आसां. पूण दया कर्न पप्पाक सिमिसत्रेंत पुरुंक अवकास कर्न दिया.”
“पळे शिलू,” हांवें जाप दिल्ली. “तूं समजणेचो मनीस. म्हाका तुज्या पप्पाक माती आडावंक बिल्कूल मन ना. पूण ह्यो दसकत्यो पळे,” हांवें ताका दसकत्यांचीं कागदां दाकयलीं. “जर हें मोर्न हांव हांगा करीन, खंडीत हांगासर प्रतिभटन जातेलें आनी हे फिर्गजिचें नांव आनिकी चड विबाड जातेलें. तुवेंच समजोन कितें तरयी करिजे. तूं ओप्ताय तर, सेजार्चे फिर्गजिंत मर्णा विदी कर्न उपरांत इलेकट्रीक क्रिमेटोरियमांत मर्णा विदी तिर्सियेत.”
“ना फादर, तशें जांवचें ना,” शिलू ओपेÇ्वंक नातल्लो. “हें आमच्या भोगणांचें सवाल. ताच्याकी चड कर्न सरल्ल्या आमच्या पप्पाक मानाचें मोर्न दीवन गवरव दिंवचें सवाल. दया कर्न कितें तरी करा.” `जिवंत आसताना तुज्या बापायनयी अशेंच चिंतल्लें तर आतां ही गत उदेनातल्ली’ म्हण हांवें मतिंतच चिंतलें.
तशें ताणे म्हळ्ळें काल. पूण आज सकाळीं आयिल्लो शिलू निजाकी खुबाळल्लो. “फादर, म्हज्या पप्पाचें मोर्न हे फिर्गजेंत जातागी ना तें सांगा. मुकार कितें करिजे हांव कर्तां.”
“शिलू, समजोंचें प्रेतन कर…”
“समजोंचें कांय ना फादर. मेल्या उपरांतयी एका मनशा वयर तुमी सर्वां मेळोन हगें काडतात तर, हाका क्रिसतांव धर्म म्हणानांत. आज सांजे भितर म्हाका तुमी तुमचो निर्दार कळयनांत तर, फाल्यां पप्पाचें मोडें हाडन हांव इगर्जेच्या मुकार दवर्तलों आनी सर्व मीडियांक आपवन हाडतलों.”
बापायच्यो थोड्यो थोड्यो अर्गांटी बुदी पुताकयी आयल्यात तें ताणे रूप रूप जाहीर केल्लें.
तशें शिलू धमकी दीवन वचोन आतां वोरां दोन उतर्तात. हांव खंयच्या निर्दाराकी येनासतां आजून असोच बसोन आसां. बिस्पाकडे उलोंवगी म्हण एक पावटीं चिंतलें. पूण भेश्टेंच ताका मदें घाल्चें सार्कें न्हय म्हण दिसलें. हांगा आसल्ल्या आदल्या दोगां विगारांलागीं एदोळच हांव उलयिल्लों. लुविसाविशीं खरेंच तांकां शीण आसल्लो आनी हे फिर्गजेंत सारल्लीं वर्सां तांचे जिणियेचीं बोव कश्टांचीं वर्सां म्हण दोगांयची अबिपराय जावन आसल्ली. तशें म्हण आतां समोर आयिल्ल्या संकश्टाक तांचेलागीं पऱ्यार नातल्लो.
ह्या मदें काल रातीं म्हाका एक मारेकार सपणयी पडल्लें. इगर्जे मुकार चिकार गडदी. मदेंच लुविसाची निर्जीव कूड; रासबर पेÇलीस, पेÇलीस वेनां. उपरांत म्हाका कयद कर्न पुर्शांवार म्हळ्ळ्याबरी स्टेशनाक व्हर्चें दृश्य…
ह्या तीन दिसांनी निजाकी हांव हयराण जाल्लों. मतिंत विवीद चिंत्नां. कसलो निर्दार घेंवचो म्हळ्ळेविशीं मतीक कितेंच झळकानातल्लें. आज सांजे भितर कांय तरी चिंतिना तर परिगत खंडीत भिगडतली.
बोटलेरान दिल्ली च्हा पियेवन हांव भायर आयलों. भारीक पावस पडतालो. सत्री घेवन इगर्जे वटारांत चवकास चलोंक लागलों. इगर्जेच्या सामकारच सिमिसत्र. आदल्या विगारान दोरो बांदल्लो मात्र न्हय, सुवात नितळ आनी आकर्शक केल्ली. पांय म्हजे आपशेच सिमेसत्रे तेवशीं घुंवले. मेटां चडोन सिमेसत्रेक रिग्ताना शीदा मुकार आसचो खुरीस दिसतालो. हांव मदल्यान चलोन खुर्सा मुळाक आयलों. व्हड खुरीस आनी खुर्सार उमकाळचो सोमी. ताच्या खिळायिल्ल्या पांयां मुळांत वांजेलांतलीं उत्रां: ‘बापा तांकां भोगशी.’ लुविसाक क्रिसत माती नेगारीतगी म्हण हांव चिंतच्यार पडलों. आपले बगलेक आसल्ल्या चोराक ताणे सर्ग भासायिल्लो! हांवें आतां फूड कर्चो समस्सो क्रिसतान चोराक भोगशिल्ल्या तितलोच सलीस कित्याक जावंक नजो आसल्लो म्हण भोगलें म्हाका.
मत मात्र चिंत्नांचो घोंटेर जाल्लो. कसलो निर्दार घेतल्यारयी परिस्थिती भिगडातेली खंडीत. एक निर्दार घेतल्यार प्रतिभटन, पेÇलीस, पत्रांनी फिर्गजेची वीदवावळी. आनएक निर्दार घेतल्यार बहूश कोडत, केज; कोण जाणां सपणांत पळेल्लेबरी पेÇलीस म्हाका कुडावंकयी पुरो…
सेमिनरिंत शिक्ताना म्हज्या एका पेÇ्रफेसारान सांगल्लीं उत्रां त्या खुर्सा मुळांत उबो आसताना कित्याकगी उडासाक आयलीं. ताणे म्हळ्ळें: `‘आमी खंयचोयी निर्दार घेताना लोक कितें चिंत्ता, परिगत कशी रावात… हेंच चिंत्तांव. पूण केदाळायी देव कितें चिंत्ता म्हळ्ळेविशीं लेकाकच घेनांव. हरएका आमच्या निर्दारांत पयिल्लें आमी विचारिजे जाल्लें सवाल, देव ह्याविशीं कितें चिंत्ता….?’’
तीं उत्रां उडासाक आयिल्लिंच जिवांत एके रितीं निराळ भोगलो म्हाका. पावस आतां मात्सो मोटो जावन येतालो. खुर्साचो उमो घेवन हांव पाटीं पर्तालों. निर्जीव कुडिंक निकेपिल्ल्या फोंडां मदल्यान चलोन सिमिसत्रेचीं मेटां देंवच्या पयलें हांवें निर्दार कर्न जाल्लो.
