भारतीय भूसेनांत (आर्मी) चोवीस वर्सां सेवा सोंपयताना सुबेदार जाल्ल्या म्हाका फुडें भडती लाबचो अवकास ना देकून निवृत्त जावंक आदेश येताना हांव खंडीत जावन निराशेन गळल्लों. दोन कारणां म्हज्ये तकलेक आपटल्लीं आनी म्हजो फुडार चिंतप देस्वाटुंक पावललीं. पयलें कारण दोगां भूगऱ्यां सवें पतिणेक सांबाळताना म्हज्या सांबाळा थावन चड उरोवंक म्हाका जावंक नातल्लें आनी त्ये वर्वीं स्वंत घर बांदचें वा घेंवचें सपण काळकेंच जावन ऊरल्लें, बेजाराय दिवन.
दुस्रें कारण भूगऱ्यांच्या उंचल्या शिकपाक आधार जावंक जाता तितलीं वर्सां सेवा दिवंक चडीत भडतेंक अवकास जोडुंक आनी देणें जावन लाबच्या गवरव अधिकारी (होनोररी) भडती सवें सर्व सवलत्यो दोडत्यान आपणावंक हांवें अर्पिल्ली निषटा आनी केल्लो वावर अधऱ्यारच तूटल्लो. त्या बराबर निवृत्त काळ तृप्तेन जियेंवचें चिंतप फूटल्लें.
गवरव अधिकारी जाल्लों तर निवृत्त वेतन (पेनशन) पंचवीस हजारां बदलाक चाळीस हजारांक उडतें, उण्ये दरीर मेळची विसकी स बोतली थावन धा बोतलिंक पावती आनी क्यू चुक्ती!
म्हाका दुस्री वाट नातल्ली, मिलिट्री फर्माण आवचीत येता आनी घट चिडकता जाल्ल्यान हांवें मन घट केलें, हदऱ्यांतले दडदडे थांबयले. त्या पर्माणेंच सेवा सोंपोंवचो आदेश स्विकारून, निवृत्त वेतनाक ब्यांक विवर पाटोवन आनी सर्व विभागां थावन आक्षेप ना म्हणच्याक दसकत घेवन (ओऔअ) हांवें पोटली बांदुंक धरली. हांगा एका वाक्मूलान सर्व विभागां बाबतीं उचारलें तरी मिलिट्रिंत “आक्षेप ना” दसकत घेवंक एक महिनो पुणी धांवुंक पडता, भीक मागच्ये बरीं.
त्ये घडबडेंत एक खंत मात्र म्हज्या मेंद्वाक बुराक काडताली: निवृत्त जावन रांवचें खंय म्हळ्ळ्ये विशीं. बजाल म्हाल्गड्यांच्या घरा व्हडलो भाव, पतीण-भूगऱ्यां सवें जियेतालो आनी माडा-माडियांचें तोट सांबाळतालो. हांवें हक्कान थंय राव्येतें तरी पतीण-भूगऱ्यां संगीं तें घर तीसऱ्या वर्गाचें बिडार जांवची भिरांत आसलल्यान विंगड रांवची गर्ज आसली.
त्या तेकीत म्हजी पतीण-भूगऱ्यां सवें आपल्या घराच रावताली, गर्जो सुधार्सिताली आनी प्रायेसत आवय-बापायक आधार जाताली. पूण म्हाका खायाम थंय रावुंक खुशिनातल्ली!
देकून मिलिट्री सांडून मंगळूर पावल्लो हांव म्हज्या वसतुंची पेट आनी पोटली व्हावोवन पतिणे संगीं जियेवंक गेलों तरी दोन दिसानिंच भोंवारीं बिडारांच्ये सोदनेक लागलों. आमकां चिडकून जियेवंक ल्हानशें बिडार पावता तरी हायस्कूलांत शिकच्या दोगां भूगऱ्यांक समाधानान जियेवंक तिक्के इसकळ घराची गर्ज आसल्ली जाल्ल्यान सोदनां भारीच कषटांचीं जाल्लीं दोन कारणांनी: पयल्यान, बरीं बिडारां वा घरां भर्ती जाल्लीं, मंगळुरांत कामां धरलल्या भायल्या लोका वर्वीं. दूसऱ्यान, बिडारांचें भाडें तकले वयर आसलें!
एक्ये कुशीन माय-मांव आमकां आपणा संगीं जियेवंक वत्ताय कर्तालीं आनी आन्येक्ये कुशीन पतीण-भुर्गीं सय घालून बदलावण नेगार्तालीं. पूण हांव फुडलें चिंत्तालों, पतिणेचीं भांवडां फुडें आयल्यार, रावुंक न्हय तरी घर-जागो वांटे करून विकुंक प्रयत्न केल्यार आमची गत तिक्के पाडारी जांवचो संभव आसलो.
म्हजें मन चिंत्तालें दोन वाटांक विंचतालें-स्वंत जागो घेवन सोबीत घर बांदून फुडली जिणी सार्ची वा पोटली सुटोवन पापारी जांवच्या बदलाक ल्हानशें बिडार भाड्याक घेंवची.
व्हय मिलिट्री सांडताना मेळ्ळली पोटली थोड्याच लाकांची आतां सर्कारी ब्यांकांत पांच वर्सां आवदेक (ईआ) घाल्ल्यान तीन महिन्यांक एक पावटीं वाड म्हज्या पेनशनाक मोटी कर्ताली, खर्चाक वाट जाताली. स्वंत जागो आनी घर आशेल्यार पोटली खंडीत मायाग जातली, खर्चाक मेळची वाड रावतली, उळटें थोडें पेनशन ब्यांकाच्या रिणाक वेतलें. आतां सद्द्याक ल्हानशें बिडार भाड्याक घेवन, भूगऱ्यांच्या शिकपाक जतन दिवन साद्या पांवड्यार जियेंवचेंच वाजबी म्हण चिंतलें हांवें, स्वंत जागो आनी सोबीत घर भुर्गीं उद्योग धरलल्या उपरांतच म्हण.
आनी ह्या चिंत्पाक पतिणेन सय घाल्ताना हांवें सोदनां चलयलीं, एक प्रमूक इरादो दिषटी हुज्रीं लकोवन: म्हाका जल्माचो गांव बजाल सांडुंक खंडीत खुशी नातल्ली!
आबळे! ह्ये साद्ये आशेच्ये खुशेक पडील गांवांत घर आसची पतीण आनी दरबसत बस्सांची सवलताय वापर्चीं भुर्गीं आड रावताना, केंकार्च्या उत्रांनी असमाधान उसयताना एक अजाप घडलें, ह्ये काणियेक वाट दिवन. पडील मांवाड्या हांव एक्ये सकाळीं आळशी पेट्या बरीं लोळून आसताना म्हाका सोदून दोग मानेसत आयले. म्हजी वळक खात्री करून, तूं स्वतंत्र जियेवंक बिडार सोदताय खंय, बजाल सोडुंक इनकार कर्ताय खंय, तें आयकून आमी तुका सोदून आयल्यांव, तूं आमकां उपकार कर्तलोय म्हण” म्हणालें.
हांव खंडीत घुस्पडलों. “बिडार जाय म्हाका पूण उपकार जाता तुमकां, हें म्हाका समजना” म्हण उचार्ताना ते हासले. “भारताच्ये गडीर देशाक राकल्लो वीरपुत्र तूं देकून आमच्या बजाल गडीर एका तोटाक राकुंक आमी विनंती कर्तांव” म्हणाले. आनी हांव “म्हळ्यार?” म्हण आजाप्ताना, “बजाल गुड्या तेवशीं आमच्या म्हाल्गड्यांची सुवात पळेवंक” म्हण विवरिलें.
म्हळ्यार ते केनडा वावुर्ताले, हांगा आवय-बापूय अंतरलल्यान घर-तोट पणगील पडल्लें. बरो आदाय आसच्या तांकां म्हाल्गड्यांच्या उगडासाक तांची सुवात सांबाळची आशा आसली!
हांव ओपलों, स्वतंत्र बिडार-तोट आनी जिवाळ दवर्च्याक सांबाळ म्हणताना उडलों. “हां-हूं” म्हण पतीण ओपली, बायक-स्कूटर घेव्यां म्हणताना भुर्गिंय ओपलीं, देकून फुडल्या आयतारा आमी तेवशीन गेल्यांव. बस्सां मार्गा थावन भारीच मुकार, मात्येच्ये वाटेन एकदम भितर, पूण व्हडलें तोट-सोबीत घर-आळांच्या बिडारा सवें. मिलिट्रिंत शेंबर-दोनशीं जवानांक सांबाळ्ळल्या म्हाका हांगा धा-पंद्रा आळां कर्ना काम करोवंक, तांकां आनी घर-तोटाक सुरक्षा दिवंक आनी गर्ज पडल्यार घरा भितरली बंदूक वापरुंक. हांव ओप्ताना ते उल्लासले!
एका हफ्त्या भितर म्हाका जवाब्दारी दिंवचीं दसतावेजां मंगळूर डिसी, सब रिजिसट्रार आनी बजाल पंचायतांत उत्रावन आनी म्हज्या आधार कार्डाची, वळके पत्राची आनी तस्विरेची प्रती घेवन ते व्हडा आनंदान म्हाका वेंग मारून आनी घर्च्या सालांत आवय-बापायच्ये तस्विरे हुज्रीं दुखां गळोवन ते पाटीं चल्ले. आवचीत ताणीं केल्लो उपकार नियाळून, हांवयी रडलों.
आनी म्हज्या कुटमाच्या मनोभावाक तृप्ती लकोवन आनी जवाब्दारी दिल्ल्या केनडागारांच्ये पात्येणेक अलंकार पाटोवन तोट सांबाळुंक लागलों. त्या वेळा जल्मल्ल्या एका विशिषट घडितान.
सुर्वात जावन तांच्ये मजतेन घर-तोट नितळ आनी सोबीत केलें, घरा पाटल्या गोट्यांत पोसुंक गोर्वां हाडलीं आनी घर राकुंक दोन सुण्या पिलां पोसलीं-एक पेटो आन्येक कोल्गें. तशेंच घूड भरुंक कुंकडां आनी उंद्रांक धांवडावंक माज्रांक आरायताना सर्व दिशांनी तृप्ती भोगली. सदां सकाळीं वेगीं उटून हांव तोटांत भोंवडी मारिलागलों आनी आळांच्या वावराची परिगत पळेलागलों. त्ये पात्येणेन तोटांत वावुरलल्या बरीच हितलांतली रांद्वय-व्हाळांतली मासळी हाडून दिताले आनी भुर्गीं मंगळूर थावन मास-लाडू हाडतालीं.
वर्सां उबताना व्हड जाल्लीं सुणीं म्हजे राकवली जावन तोटांत भोंवताना आनी हांव आळांच्ये जाग्वणे विरोध बोल्यां-तोडां सर्शीं घुंवताना एका सकाळीं एका बाक्कारा पयस एक सरोप जिडें फुलोवन खोंच मारुंक आयतो जालो. आकांतून हांव पाटीं सर्ताना म्हजो पोसको आड येवन घोंकुंक लागलो. पूण सरोप नीट जावन हिस्स कर्ताना पोसको उडलो आनी ताका चाबून हालयलागलो. सर्पान खोंच मारलीच, दोन पावटीं आनी तीसऱ्ये पावटीं मार्ताना पोसको आड पडलो!
आंगणांतल्या वोडतांत हांवें पोसक्याचो फोंड बांदलो, उगडासाक गुलोबा झाड लायलें.
