“कोणाक आवडूं वा ना आवडूं, आयज बाजार्वादी वेवस्था देशाचीं सर्कारां चलयता. ह्या जागतीकरणाच्या आवाठांत जो सशक्त आसा तोच तग मार्तालो. आनी जाच्या भितर क्षमता आसा तोच तिग्तलो. ह्या बदल्त्या समीकरणां भितर कोंकणीची हसतक्षेपकारी ताकद आमकां वाडोवंक जाय. आनी आशिल्ल्या संसाधानाचें योग्य नियोजन आमकां कर्पाक जाय.” अशें म्हणाली गोंयची फामाद कोंकणी लेखकी, समीक्षक, अनुवादकी तशेंच कोंकणिच्या विवीध आंधोलनांनी सक्रीय सहभाग घेतल्ली कोंकणी काऱ्यकर्त श्रीमती हेमा नायक नवेंबर ४ तारिकेर मंगळुर्च्या शक्तिनगरांतल्या विश्व कोंकणी वठारांतल्या बसती वामन शेणय वेदिथावन उलवन. ती २५वें अखील भारतीय कोंकणी साहित्य सम्मेळ उग्तावण कर्न उलयताली. मुकारून तिणे- “कोंकणिचो प्रसार आनी व्याप्ती ही प्रस्थापीत चळवळेच्या आंवाठा भायर पावल्या. गरज आसा ताची दाखल घेवपाची. जर चळवळ हाची दाखल घेना जाल्यार चळवळिचो संदर्भ भोवसाक लागचो ना. म्हालघड्यांनी हातळिल्लें प्रस्न आयज तर्णाट्या पिळगेकडे सोंपवपाचो वेळ आयला” म्हळें आनी कोंकणी भाशेच्या उदर्गते पासत वेगिंच कोंकणेचें फुडार्पण युवसक्तेकडेन दिंवचें भोव चड गर्जेचें, देकून, अखील भारत मट्टार ʻआल इंडिया कोंकणी यूथ लीगʼ हाच्या स्थापनाची गर्ज उचारली. कोंकणी साहित्याचो प्रभाव राश्ट्र आनी अंतराश्ट्रीय मट्टार पडाजे तर कोंकणेंतलें उंचलें साहित्य हेर भासांक तर्जण जायजे. लिपिचो वाद घेवन कुद्रे बांदच्याकी एकवटान मात्र कोंकणी भाशेची ग्रेसत्काय उरवन घेव्येत म्हण तिणे लिपी विश्यांत चूक समजणी आसलेल्या म्हालघड्यांक एकवटाचो उलो दिलो.
उग्तावण काऱ्याचो मुकेल सयरो, हिंदिंतलो फामाद कवी तशें विमर्शक मानेसत उदयन वाजपेयी हाणे आपल्या उलवपांत ʻसाहित्य आनी जिवीतʼ ह्या विषयाचेर उलवन “देशाच्या प्रसतूत परिगतेंत चिंत्पी तशें बरवपी ʻसमाज विरोदीʼ जाल्यात. सत उलवंक आडवारलां. बदलेक, आपलें दिश्टिकोण बदलून बंडवळशाही वेवस्थेसंगीं राजी जावंक दबाव घाल्तात. बरवप्यान हाचो विरोद कर्न दणसाल्ल्यांचो आवाज जांवचें चड गर्जेचें. विग्यान यांत्रीक जिणी शिकयता. फकत साहित्य आनी कला मात्र मनशा जिवीत, समाज जिवीत, प्रकृती तशें मनजातिंचें जिवीत प्रतिफलीत कर्ता” म्हणालो.
काऱ्याच्या सुर्वेर येवकार समितिचो अध्यक्ष श्री मैकल डिसोजा हांणी जम्लेल्यांक स्वागत केलो. वेदिचेर आयोजन समितिचो उपाध्यक्ष श्री नंदगोपाल शेणै, गोकुल्दास प्रभू, काऱ्याध्यक्ष श्री हेच एम पेर्नाल, परिषदेचो अध्यक्ष श्री अरूण उभयकर, परिषदेचो सचीव श्री गौरीश वर्णेकर वेदीर हाजर आसल्ले. ह्या काऱ्यावेळीं विवीध लेखकांचीं इक्रा पुसतकां मोकळीक जालीं. पाटल्या वर्सांनी साहित्य अकाडेमिथावन पुरसकार जोडल्ल्यांक ह्याच वेदीर मान केलो. श्री अनंत अग्नी हाणे काऱ्यें चलयलें. सचीव श्री गौरीश वर्णेकर हाणें धन्यवाद पाटयले.
कोंकणी साहित्य सम्मेळनाच्या पयल्या दिसाचो पयलो परिसंवाद दो| नारायण देसायी हांच्या मुखेल्पणार चल्लो. ʻकोंकणी साहित्य चळवळ आनी प्रोत्साहना खातीर पावलांʼ हो पयल्या परिसंवादाचो विशय जावनासल्लो. पय्यन्नूर रमेश पै, फा| जेसन पिंटो, दो| प्रकाश वझ्रीकार, श्री आलफी मोंतेरो ह्या परिसंवादाचे वांटेकार जावनासल्ले आनी ताणीं तांचो विचार मांडलो. दो| सुनीता काणेकार आनी दो| अरविंद शानभा्ग हाणीं चार प्रापात्रांचेर निरीक्षण केलें.
दोनपारां उपरांत सम्मेळानाचो पयलो साहित्य सादरीकरण चल्लो. दो| राजय पवार हाणीं गद्य सादर केलो. आंडऱ्यू एल. डिकुन्हा, कृषणकुमार कामत, सय्यद समीउल्ल, रोजारियो पिंटो, नवीन भक्त, फेल्सी लोबो, हाणीं आपापल्यो कविता सादर केल्यो. माया खरंगटे, दिनेश मर्णेर्कार, आंटनी बार्कूर, हाणीं कथा सादर केल्यो, विन्सी पिंटो हाणीं न्यानो काण्यो सादर केल्यो. संदेश बांदेकार हाणीं एक लेखन सादर केलें. रेमंड डिकुन्हा हाणीं आपली चिकणी कथा आनी चारोळी सादर केलीं.
दुस्रो परिसंवाद ʻबाळसादहित्य आनी यूव लेखकांचें साहित्यʼ ह्या विशयाचेर चल्लो. ह्या परिसंवादाक दो| प्रकाश परियेंकार अध्यक्ष जावनासलो. बालकृषण मल्य, रोशू बजपे, रत्नमाल दिवकर, अन्वेषना सिंगबाल ह्या परिसंवादाचे वांटेकार जावनासल्ले आनी ताणीं तांचो विचार मांडलो. दो| प्रशांती तल्पणकर हाणीं निरीक्षण केलें.
उपरांत ʻसमकालीन लेखकां मुखलीं सवालांʼ ह्या विषयाचेर चल्लेल्ल्या परिचर्चेंत उदयन वाजपेयी आनी ममता सागर हांणी वांटो घेतलो. पुरुषोत्तम बिळिमले ह्या परिचर्चेचो अध्यक्ष जावनासल्लो.
परिचर्चा उपरांत सांजेर मनोरेंज्वनाचीं सांसकøतीक काऱ्यीं सादर जालीं. कला आनी संसकृती खातें गोंय सर्कार हांच्या आदारान चल्चो सातेरी खेळबायी लोक्मांळ पारोडेश्वर केरी सत्तेरी पंगड गोंय, हाणी गोंयची पारंपरीक लोक्ना च फुगडी, देखणी, दोवली मांड, दिवली नाच, कळशी फुगडी नाच सादर केलो. निमाणें, मंगळुर्च्या ʻअसतित्वʼ पंगडान ʻजुगारीʼ नाटक प्रसतूत केलो.
अखील भारतीय कोंकणी साहित्य सम्मेळन हाच्या दूसऱ्या दिसाच्या पयले परिसंवादाचे विषय ʻकोंकणी रंगमांवचियेची दशा आनी दिशाʼ- हें बसती वामन शेणै वेदीर चल्लें. ह्या परिसंवादाचे अध्यक्ष जावन दो| हनुमंत चोपडेकर, सह प्राध्यपक, कोंकणी विभाग, गोंय विश्वविद्यानिलय, तशेंच हांतू वांटेकार जावनासचे एल. कृषण भट, एड्डी सिकवेरा, दीपरायज सातोर्डेकार हाणीं आपलो विचार मांडलो. ह्या तीनी विचारांचेर दो| तन्वी कामत बांबोळकर आनी प्रकाश शेणै हाणीं निरीक्षण केलें. परिसंवादाचे आक्रेक अध्यक्ष दो| हनुमंत चोपडेकर हाणीं आपलीं भोगणां उचार्न हो परिसंवाद समरोप केलो.
अखील भारतीय कोंकणी साहित्य सम्मेळन हाच्या दूसऱ्या दिसाचें दुस्रें परिसंवाद अनंत प्रभू हांचा अध्यक्षपणार ʻकोंकणी साहित्याचे उदर्गतिंत नेमाळीं आनी समाज माध्यमांचें योगदानʼ ह्या विशयचेर परिसंवाद चल्लो. दो| हरींद्र शर्म केरळाच्या कोंकणी साहित्याचे उदर्गतिंत नेमाळीं आनी समाज माध्यमांचें योगदान ह्या विशयचेर प्रपात्र मांडलो, तशेंच मंगळुरी कोंकणी साहित्याच्या नेमाळीं आनी समाज माध्यमाविशीं विल्सन कटील हाणीं आपलो विचार मांडलो. गोंयच्या कोंकणी साहित्याच्या नेमाळीं आनी समाज माध्यमाविशीं दो| जयंती नायक हाणीं आपलो प्रपात्र मांडलो. महाराश्ट्राच्या कोंकणी साहित्याच्या मळार नेमाळीं आनी समाज माध्यमांविशीं वल्ली क्वाड्रस हाणीं आपलो विचार मांडलो. ह्या चार विचारांचेर मानसी धाउसकार हाणीं निरीक्षण केलें. आक्रेक परिसंवादाचो अध्यक्ष अनंत प्रभू हाणीं आपले विचार उचार्न हो परिसंवाद समरोप केलो.
दोन परिसंवादा उपरांत विवीध कोंकणी साहित्याचें सादरीकरण चल्लें. स्टेनी बेळा, कवींद्र फळदेलसायी, जोफा गोन्सालवीस, हाणीं आपल्यो कथा सादर केल्यो. ग्ल्यानीश मार्टीस, ममता वेरलेकार, सारिका नायक, सागर वेळीप, विस्वपरताप पवार, महादेव गांवकार, गोविंद मोपकार मंगेश हरिजन, आकाश गांवकार, हाणीं आपल्यो कविता सादर केल्यो. हेमंत अय्य हाणीं ललीत लेखन सादर केलें. अद्वैत साळगांवकार हाणीं ल्हान लेखन सादर केलें.
अखील भारतीय कोंकणी साहित्य सम्मेळनान थाराव मांडुंक विनोवणी केल्ली आनी ते थाराव समारोप काऱ्या पयलें मांडले. २५व्या अखील भारतीय कोंकणी साहित्य सम्मेळनाचे काऱ्यध्यक्ष एच. एम. पेर्नाल हाणीं थाराव वाचून सांगले. ʻकोंकणिचें उंचलें साहित्य सगळ्यांकी वाचुंक आनी अध्ययन करुंक सोंपे जांवचे खातीर लिप्यांतर कर्चें मिशन कोंकणिचो एक वांटो जावंक जाय आनी हें काऱ्यरुपाक हाडची गर्ज आसा. ह्या वर्वीं कोंकणेंतले येदोळचें आनी फुडरांतलें साहित्य लिपिंचो दोरो उत्रोन वाळची गर्ज आसा. हो पयलो थाराव जावनासलो आंड्यरू एल. डिकुन्हा हांचो. हाची गर्ज समजोन हो थाराव अखील भारतीय कोंकणी परिशदेचो अध्यक्ष चेतन आचाऱ्य हाणीं मंजूर केलो. दुस्रें सूचन फा| जेसन पिंटो एस.डी.बी. हांणी दिल्लें- ʻअखील भारतीय कोंकणी परिशदे थावन विवीध लिपिंनी बरोंवच्या बरवप्या मधें कसो संको बांदचो आनी अखील भारतीय कोंकणी परिशदेन कोंकणी मनशांनी चलोंवच्या शाळांनी कोंकणी शिकोंवचे विशी कशें सुर्वात काणघेव्येतʼ. तशेंच सम्मेळनाच्या पयल्या दिसा दो| पुरुशोत्तम बिळिमले हाणीं तांच्या परिचर्चावेळार ʻसगळ्या भासांक राषट्रीय मान्यताय मेळवंक वावर चलाजयʼ म्हण सूचन दिल्लें. हे तीन थाराव २५व्या अखील भारतीय कोंकणी साहित्य सम्मेळनाची अध्यक्ष हे. मा. नायक हांकां हतांतर केले. उपरांत हे. मा. नायक हाणीं ते थाराव घेतले आनी ते काऱ्यरुपाक हाडुंक सर्कारा सांगाता उलयतां म्हण भासावन हे काऱ्यें समरोप केलें.
समारोप काऱ्यें:
२५व्या अखील भारतीय कोंकणी साहित्य सम्मेळनाच्या समरोप काऱ्यांत अध्यक्ष हे. मा. नायक, हाणीं दोन दिसांनी जाल्ल्या सर्व काऱ्याची झळक दिली. ममता जी. सागार समरोप काऱ्याची मुखेल सयरी जावन हाजर आसल्ली. ह्या काऱ्यावेळीं, कोंकणी मायेची सेवा कर्न विवीध शेतांत वावर दिल्ल्या तेगां मानेसतांक सन्मान केलो. कोंकणी शिक्षण शेतांत केल्ल्या साधना खातीर दो| कसतूरी मोहन पै, कोंकणी साहित्य शेतांत दिल्ल्या सेवे खातीर रोन रोच कास्सिया, आनी कोंकणी साहित्य चळवळे खातीर सेवा दिल्ल्या दो| शिवराम कामत कुमटा हांकां सन्मान चल्लो.
अखील भारतीय कोंकणी साहित्य परिषद हाचो काऱ्याध्यक्ष चेतन आचाऱ्या हांणी स्वागत केलो, काऱ्याच्या आक्रेक आयोजन समितिचो सचीव श्री टैटस नोरोन्हा हाणीं सम्मेळनाच्या यशस्वेक कारण जाल्ल्या समेसतांचो उपकार भावुडलो. उपरांत उलयिल्लो येवकार समितिचो अध्यक्ष श्री मैकल डिसोजा हांणी विश्व कोंकणी केंद्राक भेट दिंवच्या म्हालघड्यांक सलीसायेन चडोंक जांवचे खातीर एसकलेटराची व्यवस्था कर्न दितां म्हण भासायलें. मनोज फेर्नांडीस किरें हाणीं काऱ्यें चलयलें.
