Sahity vachche ani odhyoin korchench eka sahitik dimvchem khorim xrid’dhanzoli – Dr| Fa| Praveen Martis SJ

By

Sahity vachche ani odhyoin korchench eka sahitik dimvchem khorim xrid’dhanzoli – Dr| Fa| Praveen Martis SJ.

“Konkonni sahiteak 33cheaki chodd kadombori, 100 voir mottveo kannio dil’lea Edwin J. F. D’Sozachim denngim ami ugddas korun ani tanchem vistar sahity vachun, odhyoin korche marifat Edwin J. F. D’Sozak omor dourumyam” mhonnalo St Aloysius kolejicho pranxupal Dr| Fa| Praveen Martis SJ Ailevar ontorlel’lea kendr sahity proxosti vijet konkonnicho mhalgoddo sahiti Edwin J. F. D’Sozachea `utram-nomon’ kareant zomlelea Edwinachea obhimanink ud’dhesun uloilo.

‘Sumar 11 vorsam konkonni somstheacho karyokari nirdexok zaun seva dil’lea Edwin J. F. D’Sozan, pattlea 40 vorsam thaun pais zamvchea ‘Amar Konkoni’ somsodh xonnmasikanchea 35 onkeachem sompadokponn samball‍l’lem. St Aloysius kolejik tanne dil’li hi seva hea vellar bhovo obhimanan ugddas kortam’ mhonnalo Dr| Fa| Praveen Martis.

Hea kareant de| Edwin J. F. D’Sozachem somogr sahiteachem ddijittolikoronn, kon’noddo lipint aschem thoddem zoktem sahity devanogori lipik lipeantor korchem, tancheo famad sahity kritio itor bharoti-i bhasank torzonn korchem ani tanchea zoktea mottvea kanneancheo ‘kotharong’ tosolea manchye prokarant rupantor korchem- he char ttharavo manddlem.

Hem karyem St Alosius kolez (svait’tt) konkonni somstheachea mukhelponnar, Sahity okaddemi, dil’li, World Konkani Centre, Shakthinagar, Micheal D’Souza Vision Konkoni ani Raknno hoptalleachea sohoyogant St Alosius kolejichea ‘Sahodaya’ sobhangonnant chol’lem.

Edwin J. F. D’Sozachea sahiteachem odhyoin korche marifat taka koxem amche modhem jiunt douryet mholl’llye vixim uloyil’lo konkonni sahiti kixu barkur-

Jieun asl’leank xrid’dhanzoli dinant. Sahitik somsarak, protek zaun konknni somsarak dil’lea, hea thollachea samskritik ani boudhik xetanchi nokxeabodolpi girest denngeanim sasnnak jiemvchea Edwinak konnem-i kosoli xrid’dhanzoli divyet? Edwinak tachi gorojy bilkul nam.

Hamve hache adim-i sanglam. Edwinachea borpanim aplea vachpeank vinchun kaddlam. Tacheo kritio konknnentlea choddtavo zonnamnim vachun asunk puro. Punn tankam sorvank tachea borpamnim vinchlam, oxem asunk favo na.

Hea sondorbar, vaschem mhollear kitem? Edwinan konknnent borounko suru kortanam monglluri konknnint nemalleancho sugge kall. Raknno, poinnari, mitr, jhelo tosolim potram anim tantu fais zamvcheo mottveo kannio ani vhallteo kadomboreo  konknni somsarar raz korun asl’lim. Hea nemalleam pasot lok rakun rautalo. Oxem astam apli kriti osolea nemalleamnim fais korpak paul’lo horyek boroupi vachpeank ollkicho zatolo. Sokkoddi sokddank vachtole mhonnyet.

Atam porot, vaschem mhollear?

Ek boroupi ani vachpeamodhlem natem, kolpon ani veakheanam modhlo khell. Boudhik pamvddear vaschem mhollear chhapteautranchea utollayethaun utron tanchea sonkirnnotent, voicharik sukxmikayent ani nadistea orthamsongi zullun ghemvchem.  Boroupeachea kuxelayek somzon, vaparl’lim khunnam parkun, kritiecho vistar  samskritik ani tatvogeanik sondorbh somzon gheun, lekhokachea monasthite songi misllonchem.

Ani Edwinak konknnentlea choddtavo zonnamnim vachun asleari monasthitepamvddear tachem sovem misllal’le kaim thoddech.

Amim adim thaun konknnek ‘taken for granted’. Amchem sahit, nattok anim sinemam sokkoddi toxench. Konknnent boromvchey, vaschem-i konnakgi, konnak kalem, konknnek upkar kel’leborim amim kannghelam ani haka konknnechi seva mhonnoni namv dilam. Amchea utoll borpank, amim sadhea vachpeankhatir boroitamv mhonn, vachpeanim amim sadhe vachpi mhonnon, hea borpantitlinch utoll nibam diun, adim thaun ek vod’du vorantt choloun’nch, fokot prayen mat vhodd zaleamv.

Osolea porigotent, Edwin survethaun sorvamporas mekllo urlo. Aplea poyil’lea kritiethaun, heram poras kaim vegllem konknni lokak dije mholl’llea ekin dixttaveasovem tannem aplea sahitik poinnachi survat kel’li. Sadea vachpeank torbet korije ani aite korije mholl’llea ekin misamvan hem poinn tannem mukaron velem. Hi ek konxiyos vinchounn ya hache vixim khud Edwin zannasl’logi nam mhonn mhaka khobor nam. Punn hea poinnant Edwini boroupi zaun apunn khud voddarukaborim vaddlo ani ful’lo.

Atam ek boroupi koso vaddon yeta?

ek boroupean fokot aplea nirontor vachpaurvim, herank vachun, sahitik toxem bhoutik somsarant zamvchim bodlapam parkun ani somzun ek nirontor xikpachea prokrient svotak ollsun ghetol’lean mat vaddun yeuyeta. Sahiteache veveglle prakar ani xoilenchem odhyoin eka boroupeak vevegllea dixttikonnanchi ollok dita ani apli kanneosangchi kuxelai pazunk ovkas dita. Osolea vevegllea talleamnim apnnakch budduvn ghetl’lean, noveo tantrikota chimvun gheun, nanantea nadank ollsun gheun, apli niruponnanchim aidam vistarauyeta. Prostut sahitik porigotesovem zullun ghetl’lean mat nom-i, bodlateo prouriteo, samajik pamvddeantor ani bodlapanchi sarki ollok asl’li zal’lean eddvinak aplea kritianchea xiranxiramni prostut kallachim oktam topunk sadh zalem. Osole probhavo chimvun gheun, ek boroupi zaun vaddun yetana, to ollsalo ani ful’lo. Ani oxem aplea voyuktik duvidayemsangatachem tachem zhuz, ani sodam bodleatea sahitachea vhalltearupam modhem ek kriatmok natem rochunk Edwinak sadh zalem.

Osoli ek olog survat kel’lea Edwinak to inglix vachun konknnent nokol korta, tachea borpamnim matyechi mur nam mholl’llem dursonnem asl’lem. Punn tacheo kritio vachunk torbeti asleleank, tachea kritianchem virochon korunk xati asleleank tanchim mullam heach matient gundd rombun ason bhumygollik pamvddear pavunk soktalim mhonn kollta. Tacheo kritio vachunk, tachea monasthitesovem zullun gheunko khonddit torbetichi goroz asl’li. Ttreyndd riddor mhonn mhonntanam iskalachea klasrum’ torbetivixim hamv uloinam mhonn protek sangaje mhonn nam. Ddikonsttroktt korchi tank asche osolea oprup zomeant apnnak ollkun ghetat.

Aplea thoddea kritiamvixim Edwinak somadhan natl’lem. Amim zaitepauttim hea vixim voram voram uloyil’lem asa. Hacho motlob sida ani sompo. To okher poreant sahitacho videarthi zaun’nch urlo anim nirontori apnnak opgredd korit ailo. Pattim ghumvon polletana apunn khoimsor chuklam mhonn ollkun teo chuki muklea kritiamnim sudharsun vorchi khalti zanttikai taka unchayek uklonk pauli.

Hea tachea nirontor odhyoinachea tanen ani khollmit nachl’lea vachpan, novea songtik pottlun dhorchea ugteponnant, konknnent dusreanim chintunk soit natl’lea gozalink ani konsepttank to gheun ailo. Sahitik xetantle bodlap ani samsarik gineanamvixim tannem apnnayil’lea ogonnit zannvayedvarim, fuddarant kitem zait mholl’lleavixeantlo svoxtt dixttavo taka asl’lo. Tachea tevis kadombori ani xemborauyr kanneamni tannem apoddnatl’leo songti nant mat nom-i, thoddeo gozali tannem soddlear her konnem-i konknnechea sondorbar porot apddunk az poreant dhoir ghetl’lem nam.

Edwinan bhas fokot somvohonancho mazo mhonn mat leklem. Dekun inglixant bouxea konknneporas choddit probud’dhayen borounko sokcho to, aplea kritiampasot konknniporidebhitorch fichear urlo. Hea songtecheri hamve ani Edwinan zaiti bhasabhas kel’li ani hamve zaitepauttim tannem inglixant boroinatl’leak xinn ucharl’loi asa. ‘vinchun kaddl’li porza’, ‘unnea bhavaddtache’ tosoleo tacheo kritio sarke ritir inglix ani her bhaxenk torzonn zaun, sarkea hatank pauleo tor, somsarantle unchle sahitik puroskar tanka labhajech. Puroskar prapt zal’le zayit’te her bhasantle buk vachl’lea bod’dhotayen hamv hem sangunk soktam. Osole puroskar aplea torzonnit kritiank apnnayil’le zoint kaikinni, Dhamodar Mauzo tosole mhojea chintpak bollvont tenko ditat.

Edwinasovem sollaull natl’lea sobarank to gombhir, sonkirnn ani songhorxancho mhonis mhonn bhoglasunk puro. Taka bhett’taporeant fokot tachea kritiandvarim taka vollkun asl’lea mhakai toxem bhogl’lem asa. Raknnear fais zal’li mhoji poyil’li kanni vachun tache vixim ek lekhon boroyil’lea Edwinan khud mhozo sompork kortanam hamv satvea sorgak choddl’lom asa. Tache uprant pattlea kitlexea vorsanthaun, prayen amkam zaito forok asl’lo tori, kuttmamsomet ami sollauller asl’leamv. Ek pauttim kott’ttibhetun kallzak lagxile zal’leank eddvinachem kott’ttebhitorlem movall kalliz, tacho moipaxi mog ani voyuktik zaun to kitlo kompeaxonett, kitlo hyumoros mhonis mhonn kollta. Ani to onbhog labhl’lom hamv mhakach sodemv mhonn lektam.

Hamv kaim haiskulant astananch hamve ‘hamv jietam’ vachun kaddl’lo. Vanjel ani dotornim bukam uprant hanche vachl’lo poyil’lo konkonni buk Edwinachoch, ‘rajdhrohi’. ‘hamv jietam’ tea prayerch her konknni bukampras kitlo vegllo to hamve parkil’lo. Mhoji chintpatank ji hamve edoll poreant apnnailea tachi mullavi survat hangasor zal’li mhonnon hamvem leklam. Hatak mell’lle eddvinache sorv buk chukanastam vachle ani porot porot vachl’le, tacheo kannio, lekhonam kadomboreo tonddpattxem zal’leo. Ani uprant aili

‘Vinchun kaddleli porza’.

Hea kadomboreche ekek kirdar mhoje sangati koxem hamv tanka ollkatam. Jeo Sylvestor D’Souza, Christin Enabel D’mel’lo, Kenet Maicheal Suvaris yane bhatt mingel. Emelda D’mel’lo, linda.. Tim kaim vatter mellat tor amchem ulounnem koxem asatgai mhonn soit hamve ani Edwinnan fokonnam kel’lim asat. Monglluri konkonni sahitant tosoli ek kriti dusri nam mhonn hamv dhoiran sangtam.  Ti vachun bhogleleank mat hamv kitem sangta tem somzata. Uprant umallo mhoinallear suru zaun, modhench oddchon, vachpeank osvosth korn, porot kittallar petton xembor kistamnim okher zal’li ‘remventle fator’. Jerom’ lajhra, meathyu liyo. Richard Clement, romona, iva lajhra, helina, liliyon ani konknnent konnem-i dhoir korinatl’lim tantlim prokoronnam…

Ek sonkirnn kannyenzall, itle rundayek uddoun, nhoint bollpu voddn yenddyeteuxim maslli ambuddl’leporim, vixixtt thoran  jhiro in zaun ekameka ganch zoddche kirdar, xembor ankddeanim poripikayek paul’li ti xeathi… Kompyuttoran vordd kamvtt dimvche pras kitleaki poyil’lench thaun horyek  kistak itleach sobdanchi ti xist.. Hovo is deatt iun posibol? aple somokallache thodde reddo mutl’leporim boroun vetanam, svosamorthen apnnastoki sanneak dhorl’lem kosolem ek talent?

Hea sorvak kurovo bosoyil’leaborim, 1008 panancho, tin vantteancho, ‘unnea bhavaddtache’ gronth. Tin aurit’teanim veglleach sorayen dhamvchi ti kanni, tantli bhas, te kirdar, ti ijzakoi, eddi, bhott’ttu, zaku.. Monglluri kristamv somudayacho charitrik arso. Ek sahitik masttor pis. Kon’noddant merukriti. Tachea kritiamnim matyecho vas nam mhonnleleank ‘ek mar do tukdda’ zap.

Mhaka zaitepauttim dubavo zamvcho asta. He patr, him prokoronnam, tantli bhas ani gupit vhallpim tem vyongy, ani mond haseamninch itlea tiuritayen hamv mat bhogtam ani sontostangi ya heranki osoloch onbhog zata? kitlexe dis vachl’lea ekoch bukachea zopar ya kovitecher hamv mat lollun urtam ya heranki toxench zata? uprant mhaka bhogta, vachpeak osoli tiurita bhogunk korcho, aplea monasthitesovem zullun gheunko sokcho eddvina tosolo sohridoyi mat khoro boroupi. Fokot thoddech boroupi osolea pamvddeak pautat ani tanka tosole vachpi-i oprupoch astat.

Edwinachim ‘hamv ani mises pintt’ tosolim onkonnam, ‘mhomv ani rogot’, ‘blonddi’, tachem okkannem ani uddomvchem mukkal, tachem sens of hyumor, tachi ek kop hunhuni kofi, tacheo bonn’nnokodd’ddeo, tachim choklettam, to bejmi, jeo, imeldda, bhatt mingel, saimon, eddi, bhott’ttu, aron ani ijzakoi hannim konknni somsar girest kela. Hea tachea kirdaranim Edwinan aplim songhorxam vevegllea sthoramnim lipoileant. Tachea kirdamranchi sorlam suttoitanam somsarachea charitrik, samajik, razoki ani dharmik zannvayesovem, aplea sorv duvidayesovem, tanki ani oskotkayemsovem amkam Edwin disunk sokta. Ani hea tachea takten konknni sahiteak ek novem ayam’ dilam, vozon dilam ani bhorom’ vaddoila. Toddou korun taka mell’llea sahityo okaddemichea puroskarak dhorun taka mell’llea her sorv puroskarancho man tanchestoki vaddla.

Hamve mhollem Edwin aplea denngedvarim amchea kallzanim sasnnak jieun’nch urtolo. Punn amim sasnnak jienamv. Tachi sahitik denngi muklea pillgek pavaje tor, az ho sondorb yeujil’lea somstheanim eddvinachem sahiteachem khozan zogoun dourchem teuxim chintije mat nom-i osoli ek yeuzonn pontak pavaxem korije. Tachea somogr kritianche sarkea vevesthit thoran  ‘ddijittolikoronn’ korche teuxim anim tem somsarantlea khoinchyai mulea thaun, konknnepasot vaparchea horyek lipient ‘on ddimandd’ mellcheteuxim mettam kaddije. Ani tacheo promukh kritio inglix, hindi ani her bhasank torzonni korcheteuxim-i guman vhorije. Tich eddvinak dimvchi khori xrid’dhanzoli mhonn hamv thir patyetam.

Ani Edwin J. F. D’souzachi kendro sahityo proxosti vijet kriti ‘kallem bhangar’ ani ostitvovadachi ‘hamv jietam’ kadombori vixim gova vixvovidealoichea konkonni vibhagachi vixrant mukhyostinn Dr| Chandralekha D’Souza uloili.

Sahityo okaddemicho karyokari somiticho sando ani konkonni soloha somiticho mukhyosth xri Melvin Rodrigues, World Konkani Centracho Dr| B. Devdas Pai., ‘SACAA’cho odhyokx xri Sunil Kundor, St Aloysius kolejicho registrar Dr| Alwyn D’Sa, konkonni sahiti ani kolakar songhacho odhyokx xri Ronald Sequeira, konkonni somstheacho karyem somyozok xri Joachim Pinto hazor ason, fulam nomon orpile.

Konkonni somstheacho nirdexok  Dr| Fa| Melwyn Pinto SJ Hannim dhonyovad orpile. Konkonni sahiti, potrkort H M Pernal hannim karyem choloilem.

Leave a Comment

Your email address will not be published.

You may also like